AP TET (Teachers Eligibility Test): APTET Telugu Notes (వ్యాకరణం-1)

^{వ్యాకరణం}

^{పర్యాయపదాలు}^1.^{తనయుడు}⁼^{కొడుకు}^-^{పుత్రుడు}^2.^{అనలుడు}⁼^{అగ్ని}^-^{హుతభుక్కు}^3.^{తరువు}⁼^{చెట్టు}^-^{వృక్షం}^4.^{హవ్యవాహనుడు}⁼^{వాయుసారథి}^-^{జ్వలనుడు}^5.^వాతం⁼^{వాతూలం}^-^{వాయువు}^6.^జలధి⁼^కడలి^-^{సముద్రం}^7.^మేఘం⁼^{పయోధరం}^-^{జీమూతం}^8.^{నివహం}⁼^{సమూహం}^-^{గుంపు}^9.^{భూరుహం}⁼^{చెట్టు}^-^{వృక్షం}^10.^నగం⁼^{అద్రి}^-^{పర్వతం}^11.^{నీహారం}⁼^మంచు^-^{తుహినం}^12.^{అపదేశం}⁼^కపటం^-^{వ్యాజం}

^13.^{కులకాంత}⁼^{కులస్త్రీ}^-^{కులపాలిక}^14.^కాయం⁼^{శరీరం}^-^దేహం^15.^{తక్కిడి}⁼^మోసం^-^కపటం^16.^{శత్రువు}⁼^{వైరి}^-^{విరోధి}^17.^మగువ⁼^పడతి^-^ఉవిద^18.^{అడిదం}⁼^{కత్తి}^-^అసి^19.^{శంభుడు}⁼^{శివుడు}^-^{శంకరుడు}^20.^{ఇరులు}⁼^{అంధకారం}^-^{చీకటి}^21.^{ఇందీవరం}⁼^{ఉత్పలం}^-^{నల్లకలువ}^22.^{మృదువు}⁼^{మెత్తని}^-^{సున్నితం}^23.^ఉదకం⁼^నీరు^-^జలం^24.^{ఆకాశం}⁼^నభం^-^{నింగి}^25.^కేలు⁼^చేయి^-^{హస్తం}^26.^{పక్షి}⁼^ఖగం^-^{పులుగు}^27.^{సంగరం}⁼^{యుద్ధం}^-^రణం

^{వ్యుత్పత్త్యర్థాలు}^1.^{హుతభుక్కు}^-^{హుతాన్ని}^{భుజించేవాడు}⁽^{అగ్ని}⁾^{వివరణ}^:^హుతం^అంటే^{యజ్ఞంలో}^వేసే^{నెయ్యి}^,^{పొంగలి}^,^ఇతర^{దినుసులు}^2.^{పుత్రుడు}^-^{పున్నామనరకం}^{నుంచి}^{రక్షించేవాడు}⁽^{కుమారుడు}^{)

3.}^{హవ్యవాహనుడు}^-^{హవ్యాన్ని}^{మోసుకుపోయేవాడు}⁽^{అగ్ని}^{)

4.}^{జ్వలనుడు}^-^మండే^{స్వభావం}^{ఉన్నవాడు}⁽^{అగ్ని}^{)

5.}^{వాయుసారథి}^-^{వాయువుకి}^{సారథి}^{అయినవారు}⁽^{అగ్ని}^{)

6.}^{జీమూతం}^-^{దీనిలో}^నీరు^{బంధించి}^{ఉంటుంది}⁽^మేఘం^{)

7.}^{పయోధరాలు}^-^{నీటిని}^{ధరించేవి}⁽^{మేఘాలు}^{)

8.}^{భూరుహం}^-^{భూమిపై}^{మొలిచేది}⁽^{వృక్షం}^{)

9.}^{కలాపి}^-^{కలాపం}^కలది⁽^{నెమలి}^{)

10.}^{నలినీ}^{బాంధవుడు}^-^{తామరతీగకు}^{చుట్టం}⁽^{సూర్యుడు}^{)

11.}^{శీతాద్రి}^-^{చల్లని}^{పర్వతం}⁽^{హిమాలయం}^{)

12.}^{పవనాంధసులు}^-^{వాయువును}^{ఆహారంగా}^{తీసుకునేవి}⁽^{పాములు}^{)

13.}^{కూలంకష}^-^{ఒడ్డును}^{ఒరయునది}⁽^నది^{)

14.}^{కేదారం}^-^{నీళ్లు}^{కట్టి}^{దున్నేది}⁽^పొలం⁾

^15.^ధరణి^-^{విశ్వాన్ని}^{ధరించేది}⁽^భూమి^{)

16.}^{తామసి}^-^{అధికమై}^{తమస్సు}^{కలిగినది}⁽^కారు^{చీకట్లు}⁾^{వివరణ}^:^{తమస్సు}^అంటే^{చీకటి}^{దీనికి}^{ఆదివృద్ధి}^{వచ్చి}^{తామసి}^{అవుతుంది}^17.^సౌధం^-^{సున్నంతో}^{నిర్మించేది}⁽^భవనం^{)

18.}^{మూషికం}^-^{ధాన్యాన్ని}^{దొంగిలించేది}⁽^ఎలుక^{)

19.}^{ధ్వాంతం}^-^దారి^{కనబడక}^{ప్రజలు}^{మొరపెట్టుకుంటారు}⁽^{చీకటి}^{)

20.}^{శీతశైలం}^-^{చల్లని}^{పర్వతం}⁽^{హిమాలయం}^{)

21.}^{తుహినాద్రి}^-^{మంచుకొండ}⁽^{హిమాలయం}^{)

22.}^{ఛాత్రుడు}^-^{గురువు}^{దోషాలను}^{కప్పిపుచ్చే}^శీలం^{కలవాడు}⁽^{శిష్యుడు}^{)

23.}^{అక్షరం}^-^{నాశనం}^{లేనిది}⁽^{పరమాత్మ}^లేదా^{విద్య}^{)

24.}^{పినాకపాణి}^-^{పినాకం}^{పాణిలో}^{కలవాడు}⁽^{శివుడు}⁾^{అర్థాలు}^{:

1.}^{అంతరిక్షం}⁼^{ఆకాశం}^2.^{అన్నువు}⁼^శోభ^3.^{ఆంధ్యం}⁼^{చీకటి}^4.^{ఇరులు}⁼^{చీకటి}

^5.^ఉవిద⁼^{స్త్రీ}^6.^{కరేణువు}⁼^ఆడ^{ఏనుగు}^7.^{కలాపి}⁼^{నెమలి}^8.^{కాసారం}⁼^{సరస్సు}^9.^{కులాయం}⁼^గూడు^10.^{కులిశం}⁼^{పిడుగు}^,^{వజ్రాయుధం}^11.^{కుహరం}⁼^గుహ^12.^గహనం⁼^{దట్టమైన}^అడవి^13.^{గుల్మం}⁼^పొద^14.^{చెట్టుపలు}⁼^{రెక్కలు}^15.^{జవంబు}⁼^వేగం^16.^{జీమూతం}⁼^మేఘం^17.^{తరువు}⁼^{చెట్టు}^18.^{దోహదం}⁼^{తోడ్పాటు}^19.^{ధూమపత్రం}⁼^{పొగాకు}^20.^నభం⁼^{ఆకాశం}

^21.^{నిస్స్వనం}⁼^{ధ్వని}^22.^{నీహారం}⁼^మంచు^23.^{పిపాస}⁼^{దప్పిక}^24.^{పృథ్వి}⁼^భూమి^25.^బిలం⁼^{రంధ్రం}^26.^{మరులు}⁼^మోహం^27.^{వాతూలం}⁼^గాలి^28.^వాయి⁼^నోరు^29.^{వాల్లభ్యం}⁼^{అధికారం}^,^{రాజరికం}^30.^{విపంచిక}⁼^వీణ^31.^{వెల్లువ}⁼^{ప్రవాహం}^32.^{సౌరభం}⁼^{సువాసన}^{నానార్థాలు}^1.^{క్రియ}⁼^పని^-^వలె^2.^లావు⁼^బలం^-^{సామర్థ్యం}^3.^{పృథ్వి}⁼^భూమి^-^{ఆకాశం}

4. వల             =        వలపు       -           చేపలు పట్టే సాధనం
5. దాహం         =        కాలుట      -           దప్పిక
6. ధాత            =        బ్రహ్మ        -           ఒక సంవత్సరం పేరు
7. కరం             =        చేయి        -           తొండం
8. చరణం         =        పాదం        -           పద్యపాదం
9. వ్యవసాయం =        కృషి           -           ప్రయత్నం
10. వర్షం          =        వాన          -           సంవత్సరం
11. దళం          =        ఆకు           -           సేన
12. కులాయం  =        పక్షిగూడు    -           శరీరం
13. పయోధరం =        మేఘం       -           కొబ్బరికాయ
14. అంబరం      =        ఆకాశం      -           శూన్యం
15. ఘనరసం    =        నీళ్లు          -           కర్పూరం
16. ఉత్తరం        =        జాబు         -           ఒక దిక్కు
17. కోటి            =        అంచు        -           సమూహం
18. పర్వం        =         పండుగ     -           మహాభారత భాగం
19. పాదం        =         అడుగు      -           కిరణం

^20.^{అంబకం}⁼^{కన్ను}^-^బాణం^21.^రాజు⁼^{ఇంద్రుడు}^-^{చంద్రుడు}^22.^హరి⁼^{విష్ణువు}^-^కోతి^23.^{కంటకం}⁼^{ముల్లు}^-^కాకి^24.^శ్రీ⁼^{లక్ష్మి}^-^{అలంకారం}^25.^{మిత్రుడు}⁼^{సూర్యుడు}^-^{స్నేహితుడు}^26.^సతి⁼^{స్త్రీ}^-^{పార్వతి}^27.^కాలం⁼^సమయం^-^{నలుపు}^28.^{పక్షం}⁼^పక్క^{- 15}^{రోజులు}^{విగ్రహ}^{వాక్యాన్ని}^-^{సమాసంగా}^{రాయడం}^{:

1.}^{బ్రహ్మమును}^{తెలిసినవారు}⁼^{బ్రహ్మవిత్తములు}^2.^{గుణాల}^చేత^{హీనుడు}⁼^{గుణహీనుడు}^3.^{అగ్నివల్లభయం}⁼^{అగ్ని}^భయం^4.^భయం^{లేనిది}⁼^అభయం^5.^{చంచలమైన}^{ఆత్మకలవారు}⁼^{చంచలాత్ములు}^6.^{శక్రుని}^{యొక్క}^ఆజ్ఞ⁼^{శక్రాజ్ఞ}

^7.^{పురుషులయందు}^{ఉత్తముడు}⁼^{పురుషోత్తముడు}^8.^{ఉత్తమైన}^{పురుషుడు}⁼^{పురుషోత్తముడు}^9.^{లతవంటి}^{తనువు}⁼^{తనూలత}^10.^{సాధ్యంకానిది}⁼^{అసాధ్యం}^11.^{పర్వతం}^{యొక్క}^{అగ్రం}⁼^{పర్వతాగ్రం}^12.^గంగ^{అనుపేరుగల}^{కూలంకష}⁼^{గంగాకూలంకష}^13.^{గాలిమేపరులకు}^దొర⁼^{గాలిమేపరిదొర}^14.^సమరం^నందు^{ఉత్సాహం}⁼^{సమరోత్సాహం}^15.^జయం^అనే^శ్రీ⁼^{జయశ్రీ}^16.^{కనకంతో}^{అభిషేకం}⁼^{కనకాభిషేకం}^17.^{సముద్రం}^{యొక్క}^తీరం⁼^{సుముద్రతీరం}^18.^{వర్షం}^{యొక్క}^ధార⁼^{వర్షధార}^19.^దినం^దినం⁼^{ప్రతిదినం}^20.^{శక్తిని}^{అతిక్రమింపక}⁼^{యథాశక్తి}^21.^మనసు^,^{వాక్కు}^,^కాయం⁼^{మనోవాక్కాయాలు}^22.^{విద్యచేత}^{వృద్ధులు}⁼^{విద్యావృద్ధులు}

^23.^{పినాకము}^{పాణిలో}^{కలవాడు}⁼^{పినాకపాణి}^24.^{నాటకం}^{యొక్క}^{ప్రదర్శన}⁼^నాటక^{ప్రదర్శన}^{.

25.}^{కళికల్లాంటి}^{దీపాలు}⁼^{దీపకళికలు}^26.^దయ^అనే^{వర్షం}⁼^{దయావర్షం}^27.^{విద్య}^అనే^గంధం⁼^{విద్యాగంధం}^28.^{గీతాల}^{యొక్క}^{అంజలి}⁼^{గీతాంజలి}^29.^{జ్ఞానమనే}^{జ్యోతి}⁼^{జ్ఞానజ్యోతి}^{సమాసాలకు}^{ఉదాహరణ}^1.^{తత్పురుష}^{సమాసం}^:^{వివరణ}^:^{సమాసంలోని}^{ఉత్తర}⁽^{రెండో}⁾^{పదానికి}^{ప్రాధాన్యమిస్తే}^అది^{తత్పురుష}^{సమాసం}^{అవుతుంది}^.^ఇది^ఏ^{విభక్తితో}^{కలిస్తే}^ఆ^{తత్పురుష}^{సమాసం}^{అవుతుంది}^.^ఉదా^:¹⁾^{ధనరాశి}⁼^ధనం^{యొక్క}^రాశి^.^{ఇక్కడ}^'^{యొక్క}^'^{అనేది}^'^{షష్ఠీ}^{విభక్తి}^'^{కాబట్టి}^ఇది^'^{షష్ఠీ}^{తత్పురుష}^{సమాసం}^'^{అవుతుంది}^.²⁾^{శస్త్ర}^{చికిత్స}⁼^{శాస్త్రంతో}^{చికిత్స}^.^{ఇక్కడ}^'^తో^'^{అనేది}^'^{తృతియ}^{విభక్తి}^'^కనుక^{తృతియా}^{తత్పురుష}^{సమాసం}^{అవుతుంది}^.^{విశేషణ}^{పూర్వపద}^{కర్మధారయం}^:^{బంధుర}^{ధ్వాంతాలు}^,^{జడివాన}^{విశేషణ}^{ఉత్తరపద}^{కర్మధారయం}^:^{రాజశ్రేష్ఠుడు}^,^కపోత^{వృద్ధం}^{ద్విగు}^{సమాసం}^:^నూరు^{సంవత్సరాలు}^,^{నలుమూలలు}^{సంభావనా}^{పూర్వపద}^{కర్మధారయం}^:^{గంగాకూలంకష}^,^{గోవర్ధనాద్రి}

^{మరికొన్ని}^{ఉదాహరణలు}^:^{ప్రథమా}^{తత్షురుష}^-^{మధ్యాహ్నం}^,^{అర్ధరాత్రి}^{ద్వితియా}^{తత్పురుష}^-^{బ్రహ్మ}^{విత్తములు}^,^{న్యాయవాది}^{తృతియా}^{తత్పురుష}^-^{గుణహీనుడు}^,^{కనకాభిషేకం}^{చతుర్ధీ}^{తత్పురుష}^-^{యావదారువు}^,^{పొట్టకూడు}^{పంచమీ}^{తత్పురుష}^-^{అగ్నిభయం}^,^{వివేక}^{భ్రష్టుడు}^{షష్ఠీ}^{తత్పురుష}^-^{బ్రహ్మముఖములు}^,^నా^{పుస్తకం}^{సప్తమీ}^{తత్పురుష}^-^{మునినాథుడు}^,^{పాదలేపనం}^2.^{కర్మధారయ}^{సమాసం}^:^{వివరణ}^:^{విశేషణానికి}^{విశేష్యం}⁽^{నామవాచకం}⁾^తో^{సమాసం}^{చేస్తే}^{దాన్ని}^{కర్మధారయ}^{సమాసం}^{అంటారు}^.^{విశేషణం}^{పూర్వపదమైతే}^{విశేషణ}^{పూర్వపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసమని}^,^{విశేషణం}^{ఉత్తరపదమైతే}^{విశేషణ}^{ఉత్తరపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసమని}^,^{విశేషణం}^{ఉభయపదమైతే}^{విశేషణ}^{ఉభయపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసమని}^{అంటారు}^.^{ఇలాగే}^{ఉపమాన}^{పూర్వపద}^,^{ఉత్తరపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసాల్లో}^{పూర్వపదం}^'^{సంఖ్య}^'^{అయితే}^{దాన్ని}^{ద్విగుసమాసమని}^,^{పూర్వపదం}^{నామవాచకమైతే}^{సంభావనా}^{పూర్వపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసమని}^{అంటారు}^.^ఉదా^:^{చిత్రవ్యక్తి}^:^{చిత్రమైన}^{వ్యక్తి}^-^{ఇందులో}^{విశేషణం}^{పూర్వ}^{పదంలో}^ఉంది^{కాబట్టి}^ఇది^{విశేషణ}^{పూర్వపద}^{కర్మధారయ}^{సమాసం}^.

3. అవ్యయీభావ సమాసం:
వివరణ: లింగ, విభక్తి, వచనాలు లేని వాటిని అవ్యయాలు అంటారు. ఇవి ఉన్న సమాసాలను అవ్యయీభావ సమాసం అంటారు. సాధారణంగా ఇక్కడ ఉపసర్గలు ఉంటాయి.
విశేషం-1: పదాలకు ముందు కలిసే పదాలను ఉపసర్గలు అంటారు.
ఉదా: 1) ప్రతి-ధ్వని: ప్రతిధ్వని - ఇక్కడ ధ్వని అనే పదానికి ప్రతి అనే ఉపసర్గ ముందు కలిసింది.
2) ఉప-వనం: ఉపవనం - ఇక్కడ వనం అనే పదానికి ముందు ఉప అనే ఉపసర్గ కలిసింది.
2. పదాలకు తర్వాత కలిసే పదాలను ప్రత్యయాలు అంటారు.
ఉదా: ¤ రాముడు - రామ అనే శబ్దం తర్వాత 'డు' అనే ప్రత్యయం కలిసింది.
¤ వనము - వన అనే శబ్దం తర్వాత 'ము' అనే ప్రత్యయం కలిసింది.
ఉదా: యధాశక్తి, ప్రతిదినం
4. బహువ్రీహి సమాసం:
వివరణ: సమాసంలోని రెండు పదాల అర్థం కాకుండా వేరొక అర్థాన్ని మనం గ్రహిస్తే దాన్ని 'బహువ్రీహీ సమాసం' అంటారు.
ఉదా: పినాక పాణి - ఇక్కడ పినాకము అంటే విల్లుపేరు, పాణి అంటే చేయి అని అర్థం. కానీ మనం పినాకమనే ధనుస్సు చేతి యుందు ధరించినవాడు (శివుడు) అనే అర్థాన్ని చెపుతాం కాబట్టి ఇది బహువ్రీహి
ఉదా: వశ్యవాక్కులు, రాజీవానన

^{5. రూపక సమాసం:

వివరణ: రూపకాలంకారమే రూపక సమాసం అవుతుంది. ఉపమాన ఉపమేయాలకు భేదంలేనట్లు చెప్పటం రూపకం.

ఉదా: 1) దయావర్షం: దయ = ఉపమేయం

2) వర్షం = ఉపమానం

దయావర్షం అంటే దయ అనే ఓ వర్షం. ఇక్కడ దయకు వర్షానికి భేదంఉన్నా.రెండింటికీ భేదం లేనట్లు చెప్పారు కాబట్టి ఇది రూపకసమాసం.

2) విద్యాగంధం: విద్య అనే గంధం

దీన్నే అవధారణ పూర్వపద కర్మధారయ సమాసం అని అంటారు.

6. ద్వంద్వ సమాసం:

వివరణ: సమాసంలో రెండు పదాల అర్థానికి ప్రాధాన్యాన్ని ఇస్తే దాన్ని ద్వంద్వ సమాసం అంటారు.

ఉదా: తల్లిదండ్రులు, అహర్నిశలు

ఇక్కడ తల్లికి, తండ్రికి ఇద్దరికి ప్రాధాన్యం ఉంది.}

AP TET (Teachers Eligibility Test)

Study Material for APTET and DSC

Thursday, 22 March 2012

APTET Telugu Notes (వ్యాకరణం-1)

1 comment: